Dagje Ashgabat in Turkmenistan

Woensadag 24 augustus: Dagje Ashgabat in Turkmenistan.

Vanochtend hoefden we niet heel vroeg het bed uit, en dat was maar goed ook want we waren best wel moe. We moesten vóór 09:30 ontbeten hebben want dan startte onze stadsrondrit.
Het ontbijt was in het restaurant van het hotel, en we kregen een soort engels ontbijt met gebakken ei, worstje, yoghurt drank en hele dikke gekruimelde yoghurt. Plus wit en bruin brood. En dat smaakte uitstekend.
Wat het weer betreft, hadden we geluk: Volgens de Lonely Planet gaan alleen “ongelukkigen en de stommen in augustus naar Turkmenistan”omdat het er dan zo heet is. Het is er nu slechts een dikke 30 graden, terwijl het normaal tot wel 45 graden kan oplopen in deze maand.
Eenmaal in de bus vielen we van de ene in de andere verbazing: heel het grote centrum staat vol met enorme appartementsgebouwen en ministeries. Het ene nog fraaier dan het andere, en voor de meest vreemde zaken. Naast de ons bekende ministeries zaken zoals Gezondheid, Binnenlandse Zaken en Justitie, hebben ze hier een ministerie van het Paard, een ministerie van het Tapijt en een ministerie van de Meloen (!!). Die gebouwen zien er allemaal heel erg nieuw en heel erg ongebruikt uit. Er staan geen auto’s geparkeerd, er lopen geen mensen in of uit en achter de ramen zie je niets gebeuren. Toen we later in de stad een Nederlander troffen die daar aan het werk was, begrepen we hoe het zit: al die gebouwen zijn in feite decoratie, en in die flats woont niemand, al kosten ze voor onze begrippen niet heel erg veel geld 160.000 tot 170.000 Dollar. Een leraar verdient hier slechts 500 Dollar per maand, dus dan is dat toch veel geld. Oude Russische appartementen gaan voor 60.000 tot 70.000 Dollar weg, maar ook dat is veel voor een gemiddelde Turkmeen. En het meest bizarre is dat die nieuwe gebouwen neergezet zijn op plekken waar vroeger gewone huisjes stonden, die van de ene week op de andere tegen de vlakte moesten, zonder enige compensatie voor de bewoners. Vrijwel al die nieuwe gebouwen worden trouwens gebouwd door 2 aannemers: Mexet uit Turkije en Buyck Turkemenistan (de Belgische tak van die firma kennen we van de Groene Hart tunnel van de HSL Zuid).
Een aantal van de overheidsgebouwen blijkt een soort façade te zijn: direct achter de schitterende gevel staat nog steeds het oude gebouw uit de Russische tijd…
Verder zie je overal fonteinen en stromende kanaaltjes, want het hebben van stromend water in zo’n woestijngebied is natuurlijk een teken van rijkdom. Het water komt uit een 1300 km lang kanaal.
Elk overheidsgebouw en de talloze standbeelden van de president wordt bewaakt door groepjes militairen die je verbieden dat je er een foto van maakt. De Turkmenen zijn dus wel trots op hun gebouwen en beelden, maar het maken van een foto is verboden… Helaas konden we het hoogtepunt van Ashgabat niet bewonderen: het gouden beeld van Turkmanbashi (de inmiddels overleden grote president) dat met de zon meedraait op een grote onafhankelijkheidsboog. Dat kunstwerk wordt namelijk verplaatst naar een nieuwe locatie.
Een kunstwerk dat we wel gezien hebben, was een grote stier die de wereldbol op zijn hoorns nam. Dit was ter nagedachtenis aan de grote aardbeving (9 op de schaal van Richter) in 1948 waarbij de hele stad in 1 minuut verwoest werd, met 170.000 doden als gevolg.
Turkmenistan heeft veel feestdagen en overheidsdienaren krijgen bijvoorbeeld een dag vrij op de Dag van de Meloen, van het Paard, van de Vrijheid, van de Vrouw, van de Lente (in totaal 23 vrije dagen per jaar voor de ambtenaren)…. Verder worden hun appartementen gesponsord: ze betalen slechts 30% van de aankoopsom, en de rest krijgen ze als een 30-jarige gratis lening.
Door de heiige lucht konden we het niet zien, maar Ashgabat ligt slechts 40 km van de grens met Iran af. Lijkt me ook wel zo fijn…
Tijdens de rondrit bezochten we ook het mausoleum van Turkmanbashi, wat er schitterend uitziet met een mooie, deels transparante koepel en geweldig veel marmer. Aansluitend gingen we naar de naastliggende Turkmenbashi Ruhy moskee, waar maar liefst 10.000 gelovigen in passen. Toen wij er waren was het er uitgestorven, maar op feestdagen schijnt het er bomvol te zijn. Gebouwd door een Franse aannemer.
Onze gids vertelde de staat pas nog 500 Hyundai bussen en 300 taxi’s had gekocht. Op de vraag waarom ze dat gedaan hadden, antwoordde hij “Because we’ve got the money”.
Onderweg wees de gids in de bergen twee wandelpaden aan die de overheid daar had aangelegd voor de bewoners, zodat die zich daar konden ontspannen. Dat was goed voor de gezondheid. Het ene was 8 km lang en het andere 28 km. Later hoorden we van de Nederlander die we spraken, dat je als ambtenaar te horen kreeg wanneer jij weer aan de beurt was om de natuur in te gaan (nou ja, natuur: meer zand en bergen). Je moest dan met je hele familie zo’n pad langs. En als je twee keer geweigerd had, werd je ontslagen…. En dat is niet gezond…
De wegen hier in en rond de stad zijn enorm breed (2x3 rijstroken) waar vaak slechts een paar auto’s op rijden. In het centrum is het wel drukker maar, maar nog steeds enorm ruim. Als je hier in Turkmenistan een auto wilt bezitten, moet je eerst je rijbewijs halen. En daarvoor moet je wel iets weten van hoe je je in het verkeer gedraagt, maar het belangrijkste is dat je enkele bladzijden uit het boek Ruhnama van buiten moet kennen. Dat boek is geschreven door een van de vroegere presidenten, en alle kinderen op school moeten daar jarenlang uit studeren. Dat is hier belangrijker dan wiskunde of taal…
En als je eenmaal je auto hebt, is het hier niet duur meer: een liter benzine kost 16 Eurocent, en elk half jaar krijg je van de overheid 720 liter benzine kado. Gas, wat hier in enorme hoeveelheden uit de grond komt, is voor de bewoners gratis. En omdat lucifers wél geld kosten, zijn er veel gezinnen waar het hele jaar door een pit op het gasfornuis brandt. Er is ook stadsverwarming, die op een vaste datum wordt ingeschakeld, ongeacht de temperatuur en waar ook niks aan te regelen is, anders dan door het openen van je ramen. Op diverse plaatsen buiten de stad zie je de ongeïsoleerde verwarmingsbuizen lopen. Gloeiend heet…
De Nederlander die we hier spraken, vertelde dat inkomsten uit het gas hier voor alle 6 miljoen inwoners voldoende geld binnenbracht om hun gemiddelde inkomen wereldwijd op de 4e plaats te brengen. Maar helaas is het hier zo dat dat geld bij een heel kleine elite terecht komt, en er dus toch veel arme mensen zijn…
Tussen de middag hebben we op de Russische Markt gegeten in een heel klein tentje, waar we voor 26 Eurocent een met vlees gevulde pastei aten of een wrap met Showarma. Daar meteen even nagevraagd wat de piepers in Turkmenistan kosten; dat blijkt 56 Eurocent per kilo te zijn. Mijn vader wil dat namelijk altijd weten…
Daarna zijn we met een groepje van 5 door de stad gelopen en hebben diverse gebouwen nog eens bezocht, maar natuurlijk weer geen foto’s mogen maken. Onderweg troffen we ook die Nederlander waarover ik het hierboven had.
Het duurde heel lang voordat we eindelijk een terrasje vonden; de cola was daar in de schaduw extra lekker…. En even later nog in een koffie bar geweest, waar we een lekker bakje kregen. Daar waren we aan toe!
Terug in het hotel ons wat opgefrist en toen met de groep mee naar een restaurant waar we in de buitenlucht heerlijk gegeten hebben. Het boekje met Russische zinnen kwam daar goed bij van pas, zodat ik nu weet dat Jablaka Sok “appelsap” is…
Tegen 21:30 waren we terug in het hotel, waar ik er nu een punt aan maak, want morgen moeten we op tijd op voor de vlucht naar Dashoguz. Is een uurtje vliegen en dat kost hier 17 Dollar….